De eerste gasfabriek
De ontwikkeling van het NRE-terrein begon in 1899 met de herplaatsing van de eerste gasfabriek van Eindhoven naar een locatie buiten de binnenstad. Gekozen werd voor een locatie aan het Eindhovens Kanaal, wat als voordelen had dat de overlast van de gasfabriek voor de Eindhovenaren minder werd en dat de grondstof voor de gasfabriek: steenkolen, direct vanuit het Eindhovens Kanaal gelost konden worden bij de gasfabriek. Het gebouw werd ontworpen door Louis Kooken, de gemeentearchitect van Eindhoven. Enkele jaren later kwamen er grote gashouders bij, waar buffers in werden opgeslagen.
Elektriciteitscentrale
In 1909 begon Maatschappij de Peelcentrale op het terrein met de bouw van een elektriciteitscentrale. De centrale was in 1912 klaar en werd in 1924 uitgebreid met het Zuiverhuis, dat werd gebruikt om het gas te zuiveren met water. De gasfabriek raakte al in 1930 buiten gebruik, omdat door technische innovatie gas over langere afstanden vervoerd kon worden. De noodzaak om lokaal gas te produceren uit steenkool was dus niet langer aanwezig, waardoor men het goedkopere mijngas liet leveren door de Staatsmijnen.
Deze innovatie leidde op het NRE-terrein, naast de sluiting van de gasfabriek, tot de bouw van een gasontvangststation voor mijngas. Dit ontvangstation zorgde ervoor dat het mijngas gezuiverd en op druk werd gebracht, zodat verdere distributie en gebruik door consumenten mogelijk was. De watergasfabriek bleef in gebruik, omdat Philips hier behoefte aan bleef hebben.
Tweede Wereldoorlog
In 1941 werd een van de gashouders, de 84 meter hoge Goliath, getroffen bij een Brits bombardement en brandde uit. Tijdens de bevrijding, in 1944, werden ook andere gashouders beschadigd. In 1953 werd een nieuw kantoorgebouw aan het complex toegevoegd, gebouwd naar een ontwerp van de Eindhovense architect Cees Geenen.
Nutsbedrijven Regio Eindhoven
In de jaren zestig verdwenen ook opslag en distributie van het complex. De gashouders werden gesloopt. De kantoren en werkplaatsen bleven staan. In 1989 werden de gemeentelijke nutsbedrijven (gas, water en elektriciteit) ondergebracht in de NRE (Nutsbedrijven Regio Eindhoven), dat uiteindelijk verhuisde naar een nieuwe locatie.
Bronnen
Dendermonde, M., Land onder stroom. N.V. PNEM, 1914-1964, Wormerveer, 1964.
Van der Nahmen, R., Schema der Gemeente Gasfabriek te Eindhoven, Delft, 1925.
Website NRE-terrein, via http://www.nre.nl/ (stand op 1 juni 2018).
Dit artikel is een bewerking van een tekst van M. Schlingmann, zoals eerder gepubliceerd op www.brabantserfgoed.nl