Collectie-item
Gildeschat van het Koninklijk Handboogschuttersgilde Sint Sebastiaan van Willem III te Tilburg (257 objecten), vanaf 1525
Instelling/bron: Stadsmuseum Tilburg
Gildeschat van het Koninklijk Handboogschuttersgilde Sint Sebastiaan van Willem III te Tilburg (257 objecten).
De oprichtingsdatum van het Sint-Sebastiaansgilde is niet precies bekend. ‘Opten Pynxtavent’ van 1504 vermaakte het echtpaar Rolochs bij testament een stuiver aan het altaar van Sint Sebastiaan’. Het kan niet anders of bij dat altaar was een Sint Sebastiaansbroederschap aanwezig. Vanaf die pinksterzaterdag getuigen veel documenten van het bestaan van het gilde. De rekeningen van de Armmeesters van Tilburg vermelden vergoedingen aan de gildedekens voor het begraven van aan besmettelijke ziekten gestorven, arme Tilburgers. Sebastiaan was immers ook een pestheilige. Naast uitingen van solidariteit was de oefening in het hanteren van het wapen belangrijk, dat vooral was ingesteld voor de ‘beschuttende’ functie van Tilburg in tijden van gevaar of wanneer inbreuk op de rechtsorde dreigde. Koning Willem III, zoon en opvolger van koning Willem II, stemde erin toe dat op 25 augustus 1849 zijn 6-jarige zoontje Maurits beschermheer werd. Toen de prins kort daarna stierf nam de vader het beschermheerschap over en bezegelde dat in 1851 met het predicaat Koninklijk. Het gilde speelde in die jaren een belangrijke rol in de organisatie van nationale wedstrijden die op koninklijk initiatief werden gehouden. Enige malen werd deelgenomen aan toernooien, zoals in den Haag en op Het Loo.
Aan het eind van de negentiende eeuw ging het het Handboogschuttersgilde Sint-Sebastiaan bepaald niet voor de wind. Het gilde begon steeds meer leden te verliezen. In 1926 begint zelfs een lange periode van totale inactiviteit. Ruim vierhonderd jaar oud was het gilde op dat moment, maar na het overlijden van de enige nog in leven zijnde gildebroeder Jos Donders, begonnen de jaren waarin het gezelschap een zogenoemd slapend bestaan ging leiden. Opgeheven werd het dus niet, maar van enige activiteit was voorlopig ook geen sprake. Pas veertig jaar na het overlijden van het de laatste gildebroeder, komt er weer leven in de brouwerij. Theo Donders, een kleinzoon van Jos, en een clubje andere belangstellenden, blazen het gilde dan weer nieuw leven in. Op 20 januari 1967 wordt weer eens een statiedag gehouden, met een mis bij de trappisten op Koningshoeven en een maaltijd bij Boerke Mutsaers. Dat etablissement is tegenwoordig nog altijd de thuisbasis van het Sebastiaansgilde, dat nu zo’n dertig gildebroeders telt. Onder de leden die zich sinds de ‘ontwaking’ bij het gilde aansloten, bevonden zich ook verschillende kunstenaars. Kees Mandos was bijvoorbeeld gildebroeder, net zoals collega-beeldend kunstenaars Huib de Corti en Jos Zeegers en architect/tekenaar Noud Heerkens. Zeegers was binnen Sint-Sebastiaan ook actief als ontwerper. Zo ontwierp hij bijvoorbeeld een nieuw vaandel (na de her-opstanding in 1967) en is het moderne gildelogo van zijn hand. Daarnaast legde hij met enige regelmaat gildetaferelen vast op doek. In 2004 werd het 500-jarig bestaan gevierd [zie ook SMT00534]. Daaraan namen de overige koninklijke handboogschutterijen uit Nederland deel, zijnde Amicitia (Schijndel), Concordia (Amsterdam) en Sint Sebastiaan (Maastricht).
Door de eeuwen heeft het Sint Sebastiaansgilde een flinke gildeschat opgebouwd, waarvan de oudste onderdelen dateren van de zestiende eeuw. Om al die honderden (veelal zilveren) koningsschilden, draag- en herinneringstekens, ketens en andere objecten veilig te stellen en te behouden voor toekomstige generaties, werd een stichting opgericht.
Op 27 januari 2005 heeft de Stichting Gildeschat Sint Sebastiaan (gevestigd te Tilburg) de gildeschat van het Koninklijk Handboogschuttersgilde Sint Sebastiaan van Willem III te Tilburg haar gildeschat, bestaande uit 257 objecten, aan de gemeente Tilburg voor onbepaalde tijd in bruikleen gegeven. Deze gildeschat zal in het depot van het Regionaal Archief Tilburg en/of Stadsmuseum Tilburg worden opgeslagen. Er is een gedetailleerde lijst gemaakt van al die objecten, bestaande uit onder meer het gildezilver vanaf ca. 1550, herinneringstekens, attributen, kunstvoorwerpen, kledingstukken etc. [RP]