Collectie-item
Moeder Gods van Czestochowa
Instelling/bron: Museum Krona
De icoon bestaat uit twee onderdelen. Een 'buitenicoon' waarop keizer Constantijn en zijn moeder de H. Helena staan afgebeeld met daaronder van links naar rechts de geboorte van de Moeder Gods, de Anastasis en de Opdracht van Christus in de tempel en een kleinere 'binnenicoon' met centraal de Tschenstochowskaja omgeven door vier randheiligen. Linksboven staat de Engelbewaarder met onder hem de H. Basilios. Op de rechterrand nogmaals de H. Helena en de heilige monnik Theodoros. Over ontstaan, ouderdom en herkomst van deze Poolse Moeder Gods-icoon bestaan evenveel legendes als historische disputen. Historici debatteren vooral over de orginaliteit van de schildering. Is deze tussen 1430 en 1434 in Krakow op het oude linnen en het paneel geschilderd of vond toen slechts een ingrijpende restauratie plaats van de veel oudere schildering van de wonderdadige icoon die sinds 1352 op de Jasna Gora bij Tschenstochau bewaard zou worden ? De Russische versie van de Tschenstochowskaja werd pas populair in de loop van de negentiende eeuw en dan nog vooral in West-Rusland en de Oekraiene, gebieden die lang onder Pools gezag stonden. Aan de verspreiding van de icoon heeft zeker ook de komst van een oude kopie bijgedragen die de polen in 1813 aan de Russische baron Von Sacken schonken en die later door tsaar Alexander I voorzien werd van een rijke oklad en opgesteld werd in de kathedraal van St.Petersburg. Bij de uitbeelding van de Tschenstochowskaja betrokken de Russische schilders vaak ook het interieur van de kapel en de aankleding van de icoon met eretekens en ex-voto's. Ook de kronen, die in 1717 met toestemming van de paus op de icoon werden aangebracht en die haar wonderdadig karakter kerkelijk bevestigden, werden in de schildering meegenomen. Het oorspronkelijke Hodigitria - karakter raakte daardoor wat op de achtergrond.