Miet
"Miet was een nicht van ons moeder. Ze woonde met haar vader Toon, haar moeder Kee en haar broer Din op de boerderij tegenover die van onzen opa en ons oma. Er woonden ook nog een ongetrouwde oom en tante bij hen in: Drik en Sjo. Die waren met Toon in het ouderlijk huis blijven wonen. Kee was een zuster van opa en dat was in de trekken van haar en haar kinderen goed te zien.
Ons moeder en Miet groeiden samen op: ze speelden samen, gingen samen naar school en zaten samen met hun families in de schuilkelder bij Miet thuis. Tot ons moeder trouwde, waren ze 23 jaar lang overburen geweest op Alphen Oosterwijk. Daarna bleven ze bevriende familie, nooit ver bij elkaar uit de buurt. Ons moeder verhuisde eerst naar het ouderlijk huis van onze pa, driehonderd meter verderop in de straat. Na de tijd op de boerderijtijd ging ze, inmiddels weduwe geworden, naar een huis in ‘t dùrp.
In een van mijn jeugdherinneringen zie ik Miet achterop de brommer van haar vrijer bij hen het erf oprijden. Die man zou echter uit haar leven verdwijnen en uiteindelijk is Miet nooit getrouwd. Er werd gezegd dat het kwam omdat ze het niet eens konden worden over de verdeling van de boerderij: hij wilde meer hebben dan de familie kwijt wilde. Dat moet zwaar zijn geweest voor Miet: 'Ik heb geschreeuwd (gehuild) bij elke brèùloft die ‘r bij jullie was', zei ze ooit tegen ons moeder.
Ook Din bleef vrijgezel en na het overlijden van hun ouders bleven broer en zus samen alleen achter en boerden verder zolang het kon. Dat was voor Miet ook niet makkelijk, want Din stond nogal verongelijkt in het leven en je had eerder ruzie met hem dan een goed gesprek. Toen hij een hersenbloeding kreeg en in een zorgcentrum terechtkwam, werd het melkvee verkocht en boerde Miet nog een tijd in haar eentje verder met het overgebleven jongvee. Uiteindelijk bleef ze als boerin met alleen land wonen in haar ouderlijk huis. Ze leefde haar eigen leven en soms kruiste een andere wereld de hare. Een keer was er wiet geplant tussen haar mais, maar daar had ze part nog deel aan, want een groter contrast dan tussen Miet en wiet, dat was er niet.
Met de jaren kwamen ook de gebreken: ze ging steeds meer voorovergebogen lopen, gesteund door haar rollator. Haar tanden was ze zowat allemaal kwijt. Als je bij haar binnenkwam, leek het alsof de tijd had stilgestaan: het interieur had alle woontrends aan zich voorbij laten gaan. Toch wilde dit niet zeggen dat Miet niet bij de tijd was. Ze las de krant, keek tv en volgde het Nederlands elftal op de voet.
De buurt en een paar familieleden hielden een oogje in het zeil en hielpen Miet mee als het nodig was en zo kon ze op haar oude dag nog op de boerderij blijven wonen. Maar op een keer was Miet in huis gevallen en werd ze pas de dag erna gevonden. Het werd duidelijk dat het zo niet langer kon en Miet werd ingeschreven voor het woonzorgcentrum De Hoogt in Alphen. Ons moeder zat daar al en ze verheugde zich op haar komst. Ze zouden samen goeien buurt hebben. Het liep echter anders. Miet werd ongeneeslijk ziek en moest de boerderij verlaten om haar laatste maanden door te brengen in het hospice De Sporen aan de Bredaseweg in Tilburg.
Met ons moeder en ons Elly gaan we daar bij haar op bezoek en we zetten de rolstoel van ons moeder naast die van Miet. Ik had haar al lang niet gezien, maar ik hoefde niet te zeggen wie ik was. Ze kent me heel mijn leven al en als ze met ons moeder bijbuurtte, kwam ongetwijfeld het lief en leed van haar achterneven en -nichten voorbij. Er komt iemand van de verzorging binnen die haar aanspreekt met ‘mevrouw’. Ik zeg tegen Miet dat ík haar nog nooit mevrouw heb genoemd. 'Dè hedde nou toch aanders wel gedoan,' antwoordt ze met een grote, tandeloze grijns. Ik realiseer me dat Miet, voor het eerst in haar volwassen leven, niet zorgt, maar verzorgd wordt.
Het wordt een aangename middag, de dood zit niet aan tafel. Miet had een doos met oude foto’s uitgezocht en in enveloppen gedaan om ze terug te geven aan de mensen die erop stonden. Ze laat me er een zien die rond 1937 gemaakt moet zijn. Er staan vier kleine kinderen op: Miet met haar broer Din en ons moeder met haar oudere zus Net. Ik zie in de vroege foto van ons moeder ook de kinderfoto van ons Elly, maar er is iets wat me nog veel meer raakt: door de oude zwart-witfoto in de gerimpelde handen van Miet, kijken we aan het einde van haar leven terug naar het begin ervan.
Een paar maanden later overlijdt Miet, bijna 87 jaar oud. Met haar sterft ook de laatste tak aan de stamboom van haar familie. Ons moeder gaat nog een laatste keer bij haar langs. Familievrienden voor het leven, maar nu voor altijd uitgebuurt."
Je kunt kiezen voor ondertiteling in het Nederlands (kies bij Instellingen, Ondertiteling voor Nederlands (Nederland)) of in het dialect (kies dan voor Nederlands, YouTube kent nog geen Brabants).
Miet
"Miet was ’n nicht van ons moeder. Ze wônde mee hullië voader Toon, hullie moeder Kee en heur bruur Din op de boerderij tegenover die van onzen opa en ons oma. D’r wonde ôk nog nun ongetrouwden ôom en ‘n ongetrouwde taante bij hullie in: Drik en Sjo. Die ware mee Toone in’t ouwerluk hèùs blèève wôone. Kee was ‘n zuster van onzen opa en dè was in de trekken van heur en heur kènder goed te zien.
Ons moeder en Miet groeide soame op: ze speulde soame, gingen soame nor school en zate soame mee hullie femilies in de schèùlkelder bij Miete thèùs. Tot ons moeder trouwde, ware ze 23 joar lang overbûure gewiest op Alphen Oosterwèèk en norderhaand bleve ze bevriende femilie, nôot wèèd bij mekoar ùt de buurt. Ons moeder verhèùsde irst nor ‘t ouwerluk hèùs van onze pa, driehonderd meter wijerop in de stroat. Nor de tèèd op de boerderij ging ze, inmiddels weduwe geworre, nor un hèùs in ’t dùrp.
In een van men jeugdherinneringe zie ik Miete aachterop d’n brommer van heure vrijer bij hullie de werft oprije. Mar dieë meens zu ùt heur lève verdwène en ùtendeluk is Miet nôot getrouwd. D’r wier gezee dè ‘t was omdè ze ‘t nie eens kosse worre over de verdeling van de boerderij: hij woi meer hebbe dan de femilie kwèèt woi. Dè mot veur Miete zwoar zèn gewiest: 'Ik heb geschreeuwd bij elke brèùloft die ‘r bij jullie was', hee ze ôot tegen ons moeder gezee.
Ôk Din bleef vrijgezel en toen Toon en Kee immol ùt de tèèd ware, bleve brûur en zus soame allêen aachter en boerde ze deur zoelang ‘t kos. Dè was veur Miete ôk nie makkeluk, want Din stond nogal verongelèkt in ’t lève en ge hat irder ruzie mee ‘m dan un goei gesprek. Toen hij ‘n hersebloeiing kreeg en in ‘n zùrgcentrum terechtkwaam, wier ‘t melkvee verkocht en boerde Miet in d’r intje nog ‘n endje wijer mee ‘t overgebleve jongvee. Ùtendeluk bleef ze as boerin mee allêen grond wôone in ‘t hèùs woarin ze ôk gebore was. Ze lèèfde heur eige lève en soms krèùste nun aandere wèreld den dieë van heur. Ne keer was’r wiet geplaant tusse heure mais, mar doar haj ze niks mee te moake, want ‘n grôter verschil dan tusse Miet en wiet, dè was’r nie.
Mee de joare kwame ôk de gebreke: ze ging steeds meer veurovergeboge lôpe, gesteund deur heure rollator. Heur taande was ze zoewè ammol kwèèt. As ge bij heur binnekwaamt, leek ‘t of de tèèd haj stilgestoan: ‘t interieur haj on noewerwetse dinger nôot meegedoan. Toch woj dè nie zegge dè Miet nie bij de tèèd was. Ze laas de kraant, keek tilevisie en volgde ‘t Nederlaands elftal op de voet.
De buurt en ‘n poar femilieleë hieuwe ‘n ôgske in’t zèèl en hielpe Miete mee as’t moes en zo kos ze op d’ren ouwen dag nog op de boerderij blève wôone. Mar ne keer was Miet in hèùs gevalle en wier ze pas ’s anderendaags gevonde. ‘T wier dèùdeluk dè ’t zo nie langer kos en Miet wier ingeschreve veur ‘t wôonzùrgcentrum De Hôogt in Alphen. Ons moeder zaat doar al en ze hai’t erop stoan dè Miet kwaam. Ze zun soame goeien buurt hebbe. Mar ‘t liep aanders. Miet wier ongeneseluk ziek en moes van de boerderij weg om heur leste monde deur te brenge in ‘t hospies De Sporen oan d’n Bredoaseweg in Tilbùrg.
Mee ons moeder en ons Elly goan we doar bij heur op bezuuk en we zette ons moederse rolstoel neffe die van Miete. Ik hai d’r allang nimmer gezien, mar ik hoefde nie te zegge wie ik was. Ze kent men heul men lève al en as ze mee ons moeder bijbuurtte, dan kwaam ‘t lève van de aachternève en -nichte veulkaans wel veurbij. D’r komt iemand van de verzùrging binne die heur ônsprikt mee ‘mevrouw’. Ik zeg tege Miete dè ik ’r nog nôôt mevrouw heb genoemd. 'Dè hedde nou aanders toch wel gedoan', antwoordt ze mee ne grôote, taandelôoze laach. Ineens val ‘t mèn op dè Miet, veur ‘t irst in d’r volwasse lève, nie zùrgt, mar verzùrgd wordt.
De middag doe ons ammol dugd, d’n dôod zit nie on toffel. Miet hai un dôos mee ouw foto’s ùtgezocht en in enveloppe gedoan om ze terug te geve on de meense die erop stonde. Ze lot men ‘r intje zien die rond 1937 gemôkt mot zèèn. D’r ston vier klèèn kender op: Miet mee hulliën Din en ons moeder mee hullie Net. Ik zie in de vruuge foto van ons moeder ôk de kenderfoto van ons Elly, mar d’r is iets wè men nog veul meer rokt: deur de ouwe zwart-witfoto in de gerimpelde haande van Miete, kèèke we on ‘t end van heur lève terug nor ’t begin ervan.
‘N poar monde loater sterft Miet, bekaant 87 joar oud. Mee heur sterft ôk de leste tak on d’n stambôom van heur femilie. Ons moeder goi nog ne leste keer bij heur langs. Femilievriende veur ’t lève, mar nou veur aaltij ùtgebuurt."
In het dialect van Alphen