Het ornament van opa
Ad herinnerde zich dat het ding altijd op de schouw van zijn opa, Wout Oostendorp, had gestaan. Als de kleinkinderen bij opa op bezoek kwamen in ’s-Hertogenbosch, stond daar altijd het object, tot het op een dag verdwenen was. Na het overlijden van opa kwam bij het opruimen van de zolder ineens een zorgvuldig ingepakt pakketje tevoorschijn. Zo dook het object opnieuw op, met de vraag wat er eigenlijk al die jaren op de schouw had gestaan.
Misschien dat het verhaal van opa meer informatie over het object kon verschaffen.
Wouterus Antonius (Wout) Oostendorp werd rond 1900 geboren in de buurt van Delft. Al gauw begon hij een loopbaan bij Defensie. Hij was ingedeeld bij de onderhoudsafdeling, wat men tegenwoordig de facilitaire dienst noemt, in de rang van sergeant. Als zijn kleinkinderen hem vroegen wat hij in het leger allemaal deed, antwoordde hij altijd dat hij fietsenmaker was. Zijn carrière in het leger bracht hem in ieder geval voor al 1928 naar ‘s-Hertogenbosch. Daar werd toen zijn eerste zoon geboren. Wout heeft zijn hele carrière doorgebracht in het leger, ook tijdens de bezettingsjaren.
Onder de loep genomen
Gezien de militaire carrière van opa Wout zal het iets te maken hebben met het leger. Het object geeft met zijn beeldtaal ook verschillende aanknopingspunten. Zo zien we linksboven op het schild het wapen van het Koninkrijk der Nederlanden. Rechtsonder zien we het stadswapen van ‘s-Hertogenbosch. Het gaat dus om een object met een relatie tot het land en de stad.
De wapens rechtsboven en linksonder deden niet direct een belletje rinkelen. Navraag bij verschillende experts leverde geen eenduidig antwoord. Erfgoed ‘s-Hertogenbosch kon gelukkig een uitspraak doen. Deze twee wapens bleken vaker afgedrukt te worden op formele papieren van het Militair Gezag. Deze twee woorden staan ook afgebeeld op het object.
Militair Gezag
De link met het Militair Gezag lijkt hiermee te maken te hebben. Toen het zuiden van Nederland in 1944 eindelijk bevrijd werd, was de vraag wie het bestuur op zich moest nemen. De zittende bestuurders hadden vaak met de bezetter samengewerkt en werden weggestuurd of gedoogd maar gewantrouwd. De Nederlandse regering en de koningin bevonden zich nog altijd in Londen. Het Militair Gezag nam op dat moment het bestuur ter plaatse op zich.Verder was het de bedoeling dat het contact onderhield tussen de geallieerde autoriteiten en lokale bestuurders. Ook zette het zich in om de veiligheid en openbare orde te herstellen. Zo had het Militair Gezag ook de taak om bestuur en justitie te zuiveren van collaborateurs.
Een onbekend stuk
De afbeelding had dus een duidelijke link met het Militair Gezag en de stad ‘s-Hertogenbosch. Maar wat hadden we dan in handen?
Verschillende kenners konden ons ook daarbij een aanwijzing geven. Vrij snel na de bevrijding werd er veel keramieken aardewerk vervaardigd ter herdenking van de bezettingsjaren en de bevrijding. Sommige stukken werden in massa-geproduceerd, maar dit stuk was niet bekend. Het leek te gaan om een uniek stuk, dat waarschijnlijk als particuliere opdracht vervaardigd is.
Dit herinneringsornament aan het Militair Gezag van ‘s-Hertogenbosch is dus waarschijnlijk vervaardigd in opdracht van of voor opa Oostendorp. Waarom dit juist voor hem vervaardigd werd, zullen we waarschijnlijk nooit helemaal weten.