Een manuscriptkaart met het gebied tussen Erp, Aarle-Rixtel en Lieshout

Zeventiende-eeuwse manuscriptkaart met daarop Erp, Aarle-Rixtel en Lieshout (Bron: Brabants Historisch Informatiecentrum)

Zeventiende-eeuwse manuscriptkaart met daarop Erp, Aarle-Rixtel en Lieshout. (Bron: Brabants Historisch Informatiecentrum)

Manuscriptkaarten werden − zoals de naam zegt − met de hand getekend en eventueel ingekleurd. Het zijn zeldzame kaarten, want meestal is er maar één exemplaar van gemaakt.

Weliswaar zijn manuscriptkaarten soms minder verzorgd en minder overzichtelijk dan veel gedrukte kaarten, maar eigenlijk maakt dat ze juist fascinerend. Vaak dienden ze als toelichting of onderbouwing bij juridische geschillen. Wanneer ze bij de processtukken bewaard zijn gebleven of daarnaar te herleiden zijn, is het nog te achterhalen wat ze precies willen laten zien.

Vermoedelijk is ook deze kaart uit de eerste helft van de zeventiende eeuw met daarop het gebied tussen Erp (onder) en Aarle-Rixtel en "Liessent" ofwel Lieshout (boven) gemaakt om een ruzie uit te vechten over grondgebruik of een andere kwestie.

Veel interessanter voor ons is natuurlijk het onthullende beeld dat hij geeft van het platteland in die tijd. Het verschil tussen woeste grond en cultuurgrond is duidelijk.

De dorpen, met de huizen gegroepeerd rond de kerk, liggen als groene eilanden in een zo op het oog leeg land, dat echter als gemene grond wel degelijk van belang was voor het boerenbedrijf. Tussen Erp en Boerdonk zien we bijvoorbeeld de gemeynt van Erp benoemd, waarin rechtsboven trouwens ook twee galgen van het gerecht van Erp zijn ingetekend.

 

Bronnen

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, 's-Hertogenbosch, 2014.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, 's-Hertogenbosch, 2014, 139.