Geallieerde voertuigen rijden door de straten van Eindhoven. De uitzinnige inwoners juichen hun bevrijders toe. (Foto: E.G. Malindine, 1944, Imperial War Museums)
De vreugde in Eindhoven werd echter diezelfde dag nog overschaduwd toen de Luftwaffe de stad bombardeerde. Bij dit bombardement vonden 270 inwoners de dood en raakten er meer dan 800 gewond. Het laat zien dat de bevrijding van Brabant twee gezichten heeft: naast uitgelatenheid ook verdriet, naast opluchting ook angst.
Voor veel Brabanders kwam de vrijheid na ruim
Een Poolse soldaat geniet van de aandacht na de bevrijding van Breda. (Bron: Anoniem, 1944, Imperial War Museums)
Op zondag 17 september en de daarop volgende dagen vochten Amerikaanse luchtlandingstroepen en Britse tankbataljons zich een weg door Oost-Brabant, van Valkenswaard via Eindhoven, Veghel en Grave in de richting van de grote rivieren. In de weken na Operatie Market Garden werd vanuit deze smalle corridor de bezetter met moeite uit Brabant verdreven.Vaak ging dat gepaard met dramatische gebeurtenissen en persoonlijk leed. De herinnering daaraan heeft zich vastgezet in talloze verhalen die onderdeel zijn geworden van het collectieve geheugen. Pas begin december, maar liefst elf weken na het begin van de operaties, was Brabant grotendeels bevrijd. Alleen het gebied benoorden de Maas, het Land van Heusden en Altena, zou daarop nog tot het voorjaar van 1945 moeten wachten.
Oorlogsschade in Zevenbergen 1944. (Foto: Froger, 1944, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
De samenleving bleef echter ook na de bevrijding nog maandenlang ontwricht. De geallieerde oorlogsinspanning kreeg op alle terreinen absolute prioriteit. Aangerichte verwoestingen, nijpende tekorten en beperkingen op allerlei gebied ontregelden het alledaagse bestaan. Veel Brabanders waren er relatief slechter aantoe dan tijdens de jaren van bezetting. De herwonnen vrijheid maakte echter voor de meesten van hen de situatie draaglijk.
Inwoners van Eindhoven vieren de bevrijding in 1944. (Foto: E.G. Malindine, 1944, Imperial War Museums)
De herinnering aan de onvergetelijke uren waarin ze hun bevrijders, Britten, Amerikanen, Polen of Canadezen, de straten van hun dorp zagen binnenrijden zou hen hun hele leven bijblijven. Het rood-wit-blauw was kwam uit de kast en mensen durfden weer te dansen van vreugde.
Bronnen
Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.
Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 250.