Thema
Brabants dialect
Dialecten in de provincie Noord-Brabant maken deel uit van Brabants erfgoed.
Wat is dialect?
Een dialect is een taal en daarmee een drager van lokale of regionale cultuur. Daarom werd of wordt er in Noord-Brabant ook in het dialect gezongen of geschreven. Als deel van het Brabantse erfgoed is het onderwerp van documentatie en onderzoek, zoals onder meer te zien is aan de vele dialectwoordenboeken in Noord-Brabant.
Een dialect is op de eerste plaats een taalvariëteit van een bepaalde plaats of streek. Daarnaast staat een dialect in verhouding tot de algemene (nationale) taal, het Nederlands. Dialect wordt in onze samenleving als informele omgangstaal gebruikt; voor formele situaties en als schrijftaal gebruiken we daarnaast de algemene taal.
Dialectspel "Bij wijze van ...za'k mar zegge"
-
110. rèllef
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
109. maast
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
108. kruut
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
107. klasse
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
106. rèègele
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
105. sweins
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
104. krintemikkehond
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
103. nondedjuke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
102. ânkwaam rèèje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
101. aope n'en uile
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
100. poeiersjeklat
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
99. casjuweel
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
98. koikes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
97. gebroke kap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
96. ôjjum
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
95. kiepekot
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
94. aorige
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
93. broekhannik
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
92. alteròzzie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
91. gape
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
90. puit
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
89. golliepaoper
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
88. ballenbof
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
87. opskaare
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
86. as urste nergelèd
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
85. toerlezjoere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
84. deezjeneeke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
83. erkal
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
82. fiegelant
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
81. knorzelbos
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
80. schrieve
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
79. grwootseg
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
78. duvver
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
77. kakschool
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
76. kerkhofblomme
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
75. biejteujke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
74. bledjes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
73. jot
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
72. kliesjap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
71. meepessaant
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
70. bezjoere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
69. aachtdaog
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
68. rendje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
67. zetgoed
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
66. wèèselijk
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
65. welgezeej
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
64. sliete
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
63. froewzelkes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
62. vuggelke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
61. zjeevere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Dialectspel (de eerste…
Diversiteit
Iedere stad en ieder dorp kent een andere verschijningsvorm, het eigen lokale dialect. Er zijn honderden Brabantse dialecten maar je kunt ze ook samennemen en van 'het Brabants dialect' spreken. De dialecten van Noord-Brabant verschillen onderling en daarbij verschillen ze niet allemaal evenveel van elkaar. Sommige dialecten lijken veel op hun buurdialecten en andere doen dat weer niet. Zodoende kun je dialecten in groepen onderverdelen en dialectgebieden met dialectgrenzen bepalen.
In de laatste decennia zijn dialecten veel van hun oorspronkelijke woordenschat en grammatica kwijtgeraakt omdat ze sterk beïnvloed worden door het Nederlands. Dat komt vooral doordat steeds minder kinderen in het dialect worden opgevoed; dialect verliest met andere woorden zijn positie van moedertaal aan het Nederlands.
Dialecten in Brabant
Beluister spreekwoorden en verhalen in dialect
-
Object
IJ ies zoow bot as bats
Heemkundekring Het Zuidkwartier -
Object
Gimmers Volkslied
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
bèk
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Wa de kaost? 'ne Reisdalder taagentig en 'ne olliestreuf
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Soep spísjaol
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Hans èn Grietje èn ’t Pípperkoeke heuske
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Onthoste
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Die z’n aige bewaort, bewaort gin rotte appel
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Dur is mar innen bàs en die hì hóg getimmerd
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
jaor
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
slaope
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
ObjectHeemkundekring "De Kommanderij Gemert"
-
Object
Bidde vur het spek en de witspees
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
kléén
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
taën
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
pèt
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
bèk
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Mi Petrus en Paulus ète we erpel of lof
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Van Baokel nao Milles en veul dè ‘n dil is
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Da's ok vur vèèf sente!
Heemkundekring Het Zuidkwartier -
Object
T'n blakke komme
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
van
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Wa ‘k aald ónthaawe héb van kloster Naazerèt
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Bai hullie zit 't nog allemol onderin
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
As ge mì oew èrremoej ginne raod wit, bèènde nie werd dè ge ze het.
Heemkundekring 't Hof van Liessent
Gesproken én gezongen
Zingen in je eigen dialect is een wijze van artistieke expressie die als heel authentiek wordt ervaren. In je moedertaal kun je je gevoelens en gedachten het mooist en makkelijkst uiten. Het Brabants Dialectenfestival in Lieshout biedt een podium aan ervaren en beginnende streektaalartiesten.
Streektaalzangers
-
Gerard van Maasakkers
Gerard van Maasakkers beleeft grote successen met zijn liedjes, gezongen in zijn Nuenense accent. Lag het voor hem voor de hand om in het Brabants te zingen en niet in het Nederlands of Engels? En…
-
Ad de Laat
–Ad de Laat werd geboren in Nistelrode op 14 februari 1947. Hij was gezinstherapeut van beroep en begon in november 1979 op te treden met eigen Brabants repertoire in het 'Nisserois' dialect. De Laat…
-
Björn van der Doelen
Muzikant Björn van der Doelen brengt al een kleine tien jaar albums uit waarin hij in “zijn“ Brabants zingt. Waarom zingt hij eigenlijk zijn Amerikaans-geïnspireerde muziek in het Brabants? Heeft dat…
-
RK Veulpoepers BV
Tijdsbesteding van jongeren was tot ver na de oorlog een zaak die door volwassenen werd opgezet, georganiseerd en uitgevoerd. Ongetwijfeld met de beste bedoelingen, maar vanaf de jaren zestig was de…
Dialect is doen
Erfgoed Brabant ondersteunt liefhebbers bij onderzoek, documentatie en andere dialectbeoefening. Erfgoed Brabant organiseert tweejaarlijks de Zachte G-prijs voor bijzondere Brabantse taalprestaties. De leerstoel Diversiteit in Taal en Cultuur aan de Universiteit van Tilburg rekent dialect tot een van zijn aandachtsgebieden.
Auteur: Jos Swanenberg
Dialectbeoefening
-
Object
Hoe schrijf ik mijn dialect?
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Een taalkundig venster op het…
Dit is het verhaal van een oude eikenboom; de…
-
Hoe zeede gij dè?
Op allerlei plekken in het straatbeeld van Den…
-
Dialectverschillen tussen Oost- en…
Oost/West kun je op verschillende schalen…
-
Woordgeslacht in Brabants dialect
Gender en gendergelijkheid behoren tot de meest…
-
Toon Weijnen
Antonius Angelus Weijnen werd geboren op 28…
–
-
Object
Huub Weterings in het Rijens dialect
Heemkring 'Molenheide' -
Anton van Duinkerken
Willem Jan Marie Anton Asselbergs werd, als…
–
-
Jacques van Ginneken
Jacobus Johannes Antonius van Ginneken werd…
–
-
Johan Biemans over 'Geen algemeen…
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
-
Frankische plaatsnamen
Sporen van vroegmiddeleeuws leven zijn in Brabant…
-
Antoon Coolen
Antonius Franciscus Coolen werd geboren te Wijlre…
–
-
Keltisch
De vraag welke taal in deze streken werd…
-
Object
Gemerts dialect
Brabant-Collectie -
Object
Het Waalwijkse dialect
Brabant-Collectie -
Object
8 juli 1937: Toon Weijnen promoveert op het Brabants Dialect
Kalender van Ooit -
Prof. Jos Swanenberg
In deze eerste aflevering van de Brabants Erfgoed…
-
Object
Het Reusels dialect Den Herd
Brabant-Collectie -
Object
Zwalloews dialect : 't was te weinig
Brabant-Collectie -
Object
Op z'n Biks : dialect in de klas
Brabant-Collectie -
Object
Het Reusels dialect : fluitende meskes en brullende koei zijn zelden goei
Brabant-Collectie -
Object
De taol va Kempenland : dialect en telecommunicatie, dialectverlies in betekenisgebieden, dialectbehoud?
Brabant-Collectie -
Björn van der Doelen
Muzikant Björn van der Doelen brengt al een…
-
RK Veulpoepers BV
Tijdsbesteding van jongeren was tot ver na de…
-
Jos. Schrijnen
Joseph Charles François Hubert Schrijnen (1869
–
-
De Nederlandse taal en de…
De ontwikkeling van het Nederlands komt in de…
-
Gerard van Maasakkers
Gerard van Maasakkers beleeft grote successen met…
-
Ad de Laat
Ad de Laat werd geboren in Nistelrode op 14…
–
-
Wil Sterenborg
Wilhelmus Joannes Maria – Wil -- Sterenborg werd…
–
Al het dialect op Brabantserfgoed.nl
-
Toon Weijnen
Antonius Angelus Weijnen werd geboren op 28…
–
-
Woordgeslacht in Brabants dialect
Gender en gendergelijkheid behoren tot de meest…
-
Weerwolven en Heksen in Bergeijk
Gedurende de negentiende eeuw zijn onderzoekers…
-
Antoon Coolen
Antonius Franciscus Coolen werd geboren te Wijlre…
–
-
Wil Sterenborg
Wilhelmus Joannes Maria – Wil -- Sterenborg werd…
–
-
De digitalisering van het…
Ed Schilders uit Tilburg haalde in Augustus 2019…
-
Johan Biemans over 'Geen algemeen…
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
-
Nol van Roessel
Nol van Roessel werd geboren in Schijndel op 30…
–
-
Ad de Laat
Ad de Laat werd geboren in Nistelrode op 14…
–
-
"Dat is zonde, want er verdwijnen…
In 2019 vertelde Yoïn van Spijk aan…
-
Het Woordenboek van de Brabantse…
Het Brabants, of liever gezegd de optelsom van…
-
Streekromans
Juist toen de moderne tijd de Brabantse dorpen…
-
Marie Gijsen
Egidia Maria Helena Anna Gijsen werd op 21 april…
–
-
Björn van der Doelen
Muzikant Björn van der Doelen brengt al een…
-
Object
8 juli 1937: Toon Weijnen promoveert op het Brabants Dialect
Kalender van Ooit -
Martijn Kuijten en Inge Jansen…
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
–
-
Prof. Jos Swanenberg
In deze eerste aflevering van de Brabants Erfgoed…
-
Jos. Schrijnen
Joseph Charles François Hubert Schrijnen (1869
–
-
Gerard van Maasakkers
Gerard van Maasakkers beleeft grote successen met…
-
Meester Panken
Peter Norbertus Panken werd op 10 september 1819…
–
-
Lucy Kusters over 'Een mik'
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
–
-
Hoe zeede gij dè?
Op allerlei plekken in het straatbeeld van Den…
-
Dialectverschillen tussen Oost- en…
Oost/West kun je op verschillende schalen…
-
Jacques van Ginneken
Jacobus Johannes Antonius van Ginneken werd…
–
-
Harbalorifa
Generaties Brabantse schoolkinderen zijn er mee…
-
Keltisch
De vraag welke taal in deze streken werd…
-
De Nederlandse taal en de…
De ontwikkeling van het Nederlands komt in de…
-
RK Veulpoepers BV
Tijdsbesteding van jongeren was tot ver na de…
-
Object
Tôntje d'n Dwerg
Goud van Brabant -
August Sassen
August Sassen werd op 6 maart 1853 te 's
–
-
1. tufgollef
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
2. zoer
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
3. buiten den draod
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
4. schofke schoove
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
5. moozegat
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
6. kniepmes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
7. kwispeltje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
8. hompere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
9. ties gescheêten
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
10. alzeleeve
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
11. gallege
Als je dat weet, kun je je antwoord en postadres…
-
12. streuntje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
13. olling taane
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
15. verafferonteren
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
16. vèèlen
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
17. aorgetouw
Als je dat weet, kun je je antwoord en postadres…
-
18. knèèjschief
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
19. te kraaie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
20. krets
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
21. begankenis
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
23. errebeezie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
24. frutje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
26. weegentreej
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
27. bekaant
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
30. lemmekespap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
31. lulmuts
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
32. snuffelkes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
33. èègen ies gin vodje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
34. muuke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
35. echelsteert
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
36. pierkebom
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
37. sus
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
38. spolle
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
39. randen
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
40. booi
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
41. gadoome
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
42. kraaselier
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
43. veesterschap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
44. buukske
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
45. aongaon
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
46. dikstented
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
47. aonprizzenteren
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
48. kemel
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
49. petaate schelle
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
50. knòjje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
51. bakkeze
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
52. muffelke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
53. op staoj aon
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
54. kabberdoeske
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
55. in het nuuwt
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
56. moempelde
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
57. effeveul
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
58. ginèind
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
59. akkederen
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
60. vort
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…