Special: Spoken in de Meule

Johan Biemans

Verhalenprofessor Johan Biemans vertelt het Bergeijkse volksverhaal 'Spoken in de Meule'.

Het verhaal is te luisteren op Soundcloud, iTunes, Spotify en Stitcher. Hieronder vind je de volledige tekst.

Om de podcast direct op deze pagina te beluisteren kun je de cookies accepteren en de pagina verversen.

De meule van B'rgaaik is oeroud. Nog oùwer äs de pestoor, den dokter en den börregemister, en alle manne van de geminteroad bé mekare! En ge weet wel, dä dieje meulen op 't hartje van 'nne grafheuvel ùit den bronstééd sti? O nee? Dan wete gijlie wellicht ôknie dä 't gruwelijk en afschuwelijk gespôkt hi in dezen oùwe meule? Laustert!

Lang geleeje wier Doruske de mölder van ons dörp geregeld geploage dur e legertje hil kaoi hèkse. Vural 's naachs... Want nä den ôkst ha'n de boere veul groan te dorsen en kwomp de mölder overdag nôit nie klaor mee maole.

Dä wos zeker 't geval in 't jaor stillekes. Dä jaor wier zo genoemd umdä't vanaf den ôkst toew aon den hèrfst gin zuchje wijnd gewaaid hoj. En äs't wijndstil is, dan kannen de wieke van 'nne wijndmeulen ummers nie draaie, dä begrèpte wel. D'r wier geflausterd dä de wijnd dur hèkse behèkst wos! 't Leek erop of't zoo e verskrikkelijk rampjoar worre vur B'rgaaik. Waor moezen de mense broad van bakken... äs 'r gi méél wos?

Mär eindelijk, toen den hèrfst z'nen intree dee, won de wijnd aon kraacht. Mär pedomme... nôit nie overdag, mär ältij tegen den aovend en vural 's naachs. Ge begrèpt al dä de mölder zodoende veul overure moes maoke.

En dan gebeurden 'r dä de hèkse kwaomen um diejen brave mölder skrik aon z'n broek te jaoge. Vermomd äs zwarte katte, mee gloeiende oage van gruun vuur, bedreigden ze'm dä't zowa dee. 't Leek wel of dä se hum alle oagenblikke woo'n bespringen en verskeure!

Op zekeren dag vertelden-ie dä verhaol aan Jan den hegmölder diej toevallig èfkes neffe kwamp. 'nnen Hegmölder is 'nne mölder die zèllef gene meulen hi, mär ander mölders géér 'n händje hèllept um op zo menier ôk aon de kost te komme.

Jan den hegmölder laachde z'n aaige slap en stelde vur dä hij dan wel de vollegende naacht in de plak van de mölder in dieje meule zoo gaon maole. Zo gezeegd, zo gedaon. Doruske de mölder gonk um tiejn ure ne z'n bed en tege middernaacht beklom Jan den trap van diejen oùwe meule. Uit vurzörreg nom ie twee karse mee, 'n gewijde en 'n ongewijde kars. En ôk nog 'nne vuurketel mee wa gloeiende houtskoole, want in den hèrfst zèn de naachte mistal koùw.

Al rap kwomp de meulen in beweging en de meulesteen knarsten dä't 'n lieve lust wos. Jan float d'rbè e vrolijk deuntje en hoj zo 't gevuujl dät-ie dan nie zo alleen wos. En wezenlijk! Hij wós ôk nie zo alleen! Want d'r sprong al 'n zwarte kat van aachter enne van diej balke vandaon, en nog een en nóg al een! Binnen kortste kirre zaoten 'r mär liefst tweeënvirtig zwarte katte, die miaauwden en krijsten äsof de wèrreld vergonk. Jan perbeerde z'n aaige wijs te maoke dät-ie nie bang wos, mär wat-ie nou zaog... dä wos duujzend duujvels te èrreg! Nondehut nog nie henne! Die katte wozzen dan tóch diej vermomde en verdomde hèkse... Doruske hoj dus nie gelogen en geléék gehad, toen ie dä tegen 'm zee.

Gelukkig zaog Jan in 't skijnsel van de gewijde kars 'nnen oùwe sabel tegen de zoldering hange, 'nne verroeste sabel, die 'nne soldaot ùit den tééd van Napoleon daor wellicht vergete wos. As de wirlicht viejt Jan dä wapen. En al flitsend zwierden-ie d'rmee dur al diej katte, diej èffe rap wir verdwenen äs dä se gekomme wozze, nondepie! Jan hoj wa tééd nodig um wir wa op aosem te komme want z'n hart hoj ummers èfkes stil gestaon.

Bitje bé bitje kwomp ie wir toew z'n aaige. Mär wa zoag ie daor op de planke floer van de meule ligge? Wos dä nie 'nne vinger mee iejt blinkends? Ja zeker, midden in 'nne plaas bloewd laog 'nne vinger mee 'nne gouwe ring d'raon! Jan docht urst èfkes dät-ie alles gedrômd hoj. Mär nou ie dieje vinger oproapte en 't nog wärm, vors bloewd aon z'n aaige hand vuulde moes ie 't wel geleuve, géér of nie! De koùw rillinge diej toen over z'ne rug liejpe wozze gewoan nie te telle. Efkes hoj ie nog gedocht dä't z'nen aaigeste vinger wos, want dieje sabel wos nog onnoemelijk skèèrep ôk.

De vollegende mèrrege vertelde Jan z'n belévenis aon Doruske de mölder. Dieje brave mens skrok zo vernakes, toen ie dä hurde, dä z'n gezicht nog witter wier dan 't wit van e wit méélzäkske.

Jä, ons verhaol krij nou ôk nog 'n overwocht stärtje! Dieje vinger mee dieje goùwe ring wos van niemes anders dan van de vrouw van Doruske de mölder. Dä mens laog al vanaf middernaacht in d'r bed te kèrmen en te bléére mee 'nne groate roie lap um d'r hand gedraaid. Ja, toew z'n groate ontgoocheling en verbijstering ontdekte Doruske nou dä z'n aaigeste wijf 'n valse, verskrikkelijke hèks wos. En nou wist ie mee impersant dä zé en heur gezellinnen maonde-lang de wijnd behèkst hon en de wijndmeulen d'rbè.

's Anderendaogs hebben ze de priestoor van postel in 'n koets, getrokken dur vier péérd, mee 'nne groate, boordevolle wijwaotersemmer - mee driejdobbel vors geweeje wijwaoter - laote komme. En toen dieje priestoor e groat kraus mee z'ne wijwaoterskwispel over de meule zwierde, en mee de vijf vinger van z'n linkerhand tegeléék ne z'ne kopere wijwaotersbak wees, hit-ie mee 'n Latijnse spreuk dieje meule vurgoewd - èn vur ens en vur ältij - onthèkst.

Diej latijnse spreuk van dieje priestoor klonk zo: "Ditis Nepis Potentis Negro Te!"

Wocht! Vur de mense diej gin Latijn kenne zal ik diej spreuk vur 't gemak en 't begrip mär èfkes op z'n Kèmpens vertaole: "Dit is 'ne pispot en 't is 'ne grote".

Amen.