Henriëtte Pessers wordt op 3 januari 1899 geboren in Tilburg. Dankzij haar vader die wollenstoffenfabrikant is, groeit ze op in een vermogend gezin. Pessers’ goede komaf én creatieve talent geven haar de mogelijkheid om in Tilburg beeldende kunst te studeren aan de R.K. Leergangen. Aanvankelijk is het haar droom om beeldhouwster te worden, maar aan het eind van de opleiding verschuift haar interesse naar de schilderkunst.
Na haar studiejaren in Tilburg woont en werkt Pessers een periode in Vlissingen. Hier werkt ze bij de uit Antwerpen afkomstige kunstschilder Gerard Jacobs. Gedurende deze jaren schildert ze voornamelijk landschappen en zeegezichten.
Brusselse jaren
Pessers besluit zich verder te ontwikkelen en vertrekt in 1925 – ze is dan 26 jaar – naar Brussel om aan de Académie des Beaux-Arts te studeren. In Brussel bekwaamt ze zich in portretschilderen. Ze volgt lessen van portretschilder Henri van Haelen en na de academietijd zet Pessers het portretteren voort met een groep kunstenaars die regelmatig bijeenkomt in een atelier aan de Grote Markt. Afgezien van deze kunstenaarsgroep, werkt Pessers veel alleen in haar eigen atelier. Dit atelier, gevestigd in de Brusselse binnenstad, verruilt ze in haar laatste jaren in Brussel in voor een ruimer en lichter atelier aan de rand van de stad in Schaarbeek. Naar eigen zeggen zijn de verschillen in sfeer en licht van de ateliers van grote invloed geweest op de stillevens en landschappen die Pessers in beide ruimtes schilderde.
Landschap in Vlaanderen, 1936 (Bron: Henriëtte Pessers, Het Noordbrabants Museum 's-Hertogenbosch)
Gedurende haar Brusselse jaren verblijft Pessers in het voorjaar vaak in de schilderskolonie Oostende. Hier brengt ze tijd door met onder meer de kunstenaars Piet Wiegman en Henri Jonas. Net als in Vlissingen werkt Pessers hier aan zeegezichten en landschappen.
Terug naar Noord-Brabant
In 1939 keert Pessers terug naar Noord-Brabant. De exacte reden voor deze verhuizing is onbekend. Het is ten eerste mogelijk dat Pessers vluchtte voor de dreiging van de Tweede Wereldoorlog, uit angst dat België net als in de Eerste Wereldoorlog zwaar getroffen zou worden. Een andere mogelijke reden is de liefde. Midden jaren ’30 leert Pessers de Eindhovense Piet Jansen kennen. Net als Pessers is Jansen een telg uit een familie van textielfabrikanten. De twee geliefden trouwen in 1941 en strijken neer in Heeze. In deze voormalige schilderskolonie laat Pessers een huis met atelier bouwen. Twee jaar later bevalt ze van een dochter die Martine wordt genoemd. Pessers overlijdt in Heeze op 22 mei 1986, slechts zeven weken na de dood van haar echtgenoot.
De Nieuwe Zakelijkheid
Tijdens en na haar leven wordt Pessers’ werk meermalen geëxposeerd, onder andere in 1981 in het Noordbrabants Museum. Deze tentoonstelling focust zich op haar werk uit de jaren ’30. De schilderijen die Pessers in deze periode maakte, worden gezien als haar beste werk.
Stilleven met cineraria's, ca. 1930 (Bron: Henriëtte Pessers, Het Noordbrabants Museum 's-Hertogenbosch)
Het oeuvre van Pessers is in verschillende genres binnen de schilderkunst onder te verdelen. Zo maakte ze landschapskunst, portretkunst en stillevens. Het overgrote deel van de stillevens schilderde Pessers vóór de Tweede Wereldoorlog. De stijl van de schilderijen sluit naadloos aan bij het realisme dat tijdens het interbellum een opleving doormaakt. Deze stijl kenmerkt zich door een realistische en tevens eenvoudige weergave van de werkelijkheid. Om deze stijlperiode niet te verwarren met het 19e-eeuwse Realisme, wordt er meestal gesproken van de Nieuwe Zakelijkheid of van de populaire substroming het Magisch Realisme, dat naast de werkelijkheid ook inspiratie vindt in dromen en fantasie.
Pessers houdt zich bij de realiteit en blijft ook na de Tweede Wereldoorlog, wanneer abstracte kunst de figuratieve kunst naar de achtergrond drukt, trouw aan de Nieuwe Zakelijkheid door realistische landschappen en portretten te schilderen. Haar bescheiden houding en de weigering om zich aan de nieuwste stijlontwikkelingen aan te passen, maken dat na de oorlog kunstcritici het werk van Pessers links laten liggen. Haar naam verdwijnt in de kunstwereld naar de achtergrond. Dat het werk van Pessers toch tot de verbeelding spreekt, blijkt uit het gegeven dat haar werk de afgelopen decennia meerdere malen is geëxposeerd.
Bronnen
Geerts, J., Henriëtte Pessers: Eenvoud als kracht, Schijndel, 2013.