Een uithangbord van de kapel van Handel

uithangbord handel

Uithangbord van de Kapel van Handel. (Foto: Jan Fimerius)

Alle rechten voorbehouden

Aan het einde van de zeventiende eeuw kende Handel, net als vele regionale bedevaartplaatsen, een grote bloei. Men bediende zich in deze bedevaartsplaatsen van elkaars attributen om de pelgrims tevreden te stellen, zoals bedevaartsvaantjes, prentjes, schilderijtjes, bordjes en beeldjes. Een levendige handel die geld in het laatje bracht.

In Handel bezochten de pelgrims onder andere de Mariakapel. Buiten de kapel hing een uithangbord, met daarop een oproep aan de pelgrims om vooral naar de Handelse bedevaart te gaan en terug te keren.

“Komt pelgrems met vleyt dese maeghet eeren zij is een voorspraekeresse voor ons allegaer daarom besoeckt dese plaetse in nood en gevaer.”

De daar vereerde Maagd Maria verhoort je gebeden en deze zullen worden uitgevoerd vooraleer je zult terugkeren. De tekst op het bord kom je vooral tegen op prentjes gedrukt in Antwerpse ateliers, bestemd voor bedevaartsplaatsen waar Spaanse Onze lieve Vrouwen werden vereerd zoals Kevelaer, Scherpenheuvel en, Luxemburg. Spaans slaat hier op de wijde mantel en rijke uitdossing. Het type Onze Lieve Vrouwe welke voor het eerst als zodanig is afgebeeld door aartshertog Albrecht (1559-1621) en aartshertogin Isabella (1566-1633) bij de Onze Lieve Vrouwe van Scherpenheuvel.

Drukplaten voor het vervaardigen van prentjes werden regelmatig doorverkocht en over-gegraveerd voor andere, kleinere bedevaartplaatsen, zoals de Onze Lieve Vrouwe van Handel. De tekst is vooral gebruikt op prentjes van Maria Kevelaer, op ongeveer 40 kilometer afstand van Handel gelegen. Het moet een goede ingeving geweest zijn om deze tekst eveneens in Handel te gebruiken ter aansporing van de pelgrims.

Het bord meet 72 bij 45 centimeter en is gemaakt van waaibomenhout (populier) Het is voorzien van een duidelijk leesbare rode tekst, met daarboven een zwart kruis, wat sterk doet denken aan het Johannieter-kruis. Dat is niet vreemd, want Handel viel en valt onder Gemert waar de Duitse Orde gevestigd was. Het bord dateert naar mijn idee uit de bloeiperiode van de Handelse bedevaart en deze omvat de gehele 18e eeuw. Met de komst van Napoleon verloor de Handelse bedevaart haar invloed.

 

Bronnen

Staal, C. en M. Wingens, Bedevaarten in Nederland, Zutphen, 1997.

Sébastien, P., Notre-Dame de Luxembourg: dévotion et patimoine, Bastenaken, 2016.