Bisschop Bekkers en zijn hervormingsplannen

Bisschop Wilhelmus Marinus Bekkers 2

Bisschop Wilhelmus Marinus Bekkers. (Foto: Harry Pot, 9 november 1962, Nationaal Archief)

In 1957 werd Willem Marinus Bekkers (1908-1966) benoemd tot coadjutor ofwel hulpbisschop van de Bossche bisschop Mutsaers (1889-1964), met recht van opvolging. De bisschopsstaf die hij drie jaar later bij de opvolging in gebruik nam was een geschenk van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond, de NCB, waarvan hij jarenlang geestelijk adviseur was geweest.

Bekkers was geen theoloog of intellectueel maar door de pastorale praktijk en zijn jarenlange werk voor katholieke maatschappelijke organisaties wist hij wat er omging in de mensen en kende hij hun vragen en zorgen. Het bracht hem ook tot de overtuiging dat er een kloof gaapte tussen de leer van de Kerk en de praktijk van het leven in de twintigste eeuw. Volgens Bekkers moest de kerk zich naar de wereld wenden wilde zij niet gemarginaliseerd worden, precies zoals paus Johannes XXIII (1881-1963) met het Tweede Vaticaans Concilie voor ogen stond.

De bisschop leverde hier zelf een reusachtige bijdrage aan toen hij in maart 1963 en nogmaals in de zomer van 1964 in enkele uitzendingen van het actualiteitenprogramma Brandpunt het thema van de geboorteregeling en gezinsplanning aansneed. Hij merkte daarbij op dat dit een gewetenszaak van de ouders was, waarin niemand anders treden mocht. In feite bepleitte hij daarmee een aanpassing van de kerkelijke regels, die tot dan toe op dat punt nog geen enkele ruimte boden. Bekkers had zijn collega-bisschoppen niet over zijn standpunten geraadpleegd en kardinaal Alfrink (1900-1987) was dan ook hevig ontstemd. Door de kijkers en door de gelovigen werden de woorden van de Bossche bisschop echter als een geweldige bevrijding ervaren. Waar voorheen volgzaamheid werd gevraagd en gehoorzaamheid, kwam nu ruimte voor persoonlijke verantwoordelijkheid. In de ontvoogding van het Brabantse kerkvolk was daarmee grote vooruitgang geboekt.

Ook zijn staf was een symbool voor de veranderende tijden binnen het katholicisme in de tijd dat Bekkers bisschop was. De staf was vervaardigd door de Oosterhoutse kunstenaar Niel Steenbergen (1911-1997), een belangrijke naam in de naoorlogse religieuze kunst in Noord-Brabant. 

Deze veranderingen zijn terug te zien in de vormgeving van de kroon van de staf. De krul van de staf wordt gevormd door de adelaar die een geopend evangelieboek in zijn klauwen houdt met daarin aan weerskanten van een kruis de woorden Deus en Caritas, ofwel God is Liefde. De adelaar is het zinnebeeld van Sint-Jan, de patroon van het Bossche bisdom en van de kathedraal.

De boodschap God is Liefde klonk ook door in de wapenspreuk die Bekkers gekozen had: Caritas pro armis, met de liefde als wapen. Deze spreuk heeft Bekkers in zijn jaren als bisschop niet alleen uitgedragen, maar ook met volle overtuiging gepraktiseerd.

 

Bronnen

Hakvoort, K. e.a., Bisschop Bekkers 1908-1966. Een hartstochtelijk priesterleven, Alphen aan de Maas, z.j..

Van den Eerenbeemt, H. (red.), Geschiedenis van Noord-Brabant, deel 3: Dynamiek en expansie, Amsterdam/Meppel, 1997.

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 268.