Voor soldaten was het krijgen van post de manier om contact te houden met de familie en vrienden in Nederland. Ook mijn vader liet zich uit over de waarde van post. In zijn dagboek staat al na enkele bladzijden dat kantinedienst en post de twee belangrijkste zaken voor een soldaat zijn…en soldij voegde hij er nog direct aan toe. Hij heeft er actief aan bijgedragen dat het thuisfront op de hoogte werd gehouden.
Hij las het bedrijfskrantje Contact en correspondeerde met de redactie. Zo las hij over een bloeddonoractie door werknemers voor hun collega’s overzee. Hij schreef enthousiast "want het is hier hard nodig." Hij informeerde in het volgende nummer naar de opbrengst van die donoractie. Redactie kortaf: "Niet zo ongeduldig Hendrik. Blijkbaar loopt de tijd bij jullie daar in de tropen anders want die donoractie moet nog komen!" Uit ditzelfde blad wordt duidelijk dat er vele arbeiders uit Schijndel in de omgeving van Hendrik gelegerd waren. Op enig moment in Soerabaja troffen er acht dorpsgenoten elkaar (“8 hopbellen”, zie onderstaande afbeelding).
Van en Voor onze militairen was de titel van een vaste rubriek in blad Contact. In deze editie wordt Hendrik van Meersbergen genoemd. Transcriptie: "HENDRIK V. MEERSBERGEN ligt in het marine hospitaal te Soerabaja. Hij maakt het echter best, de operatie heeft een gunstig verloop gehad. Beterschap Hendrik en tot spoedig weerzien in het vaderland." Ook wordt een bijeenkomst van dorpsgenoten (Hopbellen) genoemd. Transcriptie: "NOUD VOETS ligt even buiten Soerabaja. Die maakt het wel, want in Soerabaja hebbne maar liefst 8 Hopbellen elkaar getroffen. OVer een paar maanden hoopt hij te repatriëren en tot dan toe zal hij het nog wel volhouden. Tot ziens Noud." (Bron: Contact, januari 1950)
Uit de douaneverklaring blijkt dat er op 5 februari 1948 een ‘grammofoonplaat’ verstuurd is door Katholiek Thuisfront Schijndel namens het gezin Van Meersbergen- Van Rhee voor Hendrik. Vlak voor Kerstmis 1947 werd deze ‘gesproken brief’ opgenomen in het patronaat van Schijndel door Radio van der Heijden. Dit alles op initiatief van Katholiek Thuisfront Schijndel.
Douane-verklaring van de verzending van een pakket aan soldaat Hendrik van Meersbergen door zijn ouders in januari 1948. (Bron: Erik van Meersbergen)
Alle sprekers spreken hem haast plechtig toe, onwennig vanwege de opname met een microfoon, met de aanhef "Beste Hendrik, hier is uw vader…, beste Hendrik hier spreekt uw moeder…, ik wens u…, hier is uw broer…/ uw .. zus. De wens van de pastoor was dat “Hendrik een echte goeie Brabantse kerel zou blijven, die hij was bij zijn vertrek, en een flinke echte katholiek".
Gesproken brief voor Hendrik van Meersbergen
Tussen opname en afluisteren zitten maanden, blijkt uit zijn aantekeningen.
"Randegan Koelon. 17-3-1948. Mijn eerste verjaardag in de tropen. Een spelletje gemonopolijt en vanavond de honk beheerd. Van 9 tot 12 op wacht gezeten en gelopen."
Hij haalt zijn pakket op 23 maart af. 5 april komt de eerste gelegenheid, tijdens het verjaardagsfeestje van de luitenant, om te horen wat er op die plaat staat: kerstboodschappen, kerstlied en felicitaties voor zijn verjaardag op 17 maart.
Fragment uit het dagboek van Hendrik van Meersbergen van 5 april 1948 waarin hij schrijft over het afspelen van de grammofoonplaat die hij van zijn familie kreeg. Transcriptie van de relevante passage: "De grammofoonplaat van thuis af laten draaien. Wat is dat weer een fijn gehoor. En mijn tweeling zusjes zongen het lied van Stille Nacht." (Bron: Erik van Meersbergen)
Gesproken brieven als deze werden vaker verstuurd. Voor zover bekend is dit het enige gave exemplaar. De traditie van het thuisfront brieven en pakketten te sturen was algemeen gebruik. Zo ging het er ook in Sint-Oedenrode aan toe kan mijn moeder zich nog herinneren. Lokale thuisfronten stelden pakketten samen, meestal langs de lijnen van een sterk verzuild Nederland.
Lees meer over de ervaringen van Hendrik in het boek De tropenjaren van mijn vader, dienstplichtig soldaat Hendrik, 2020.